کرونا حریف رشد علمی ایران نشد

گروه دانش و فناوری: با وجود اینکه سال ۲۰۲۰ سالی سخت از منظر گرفتاری و پاندمی کرونا بود اما این موضوع نتوانست در حوزه علمی تأثیر چندانی بگذارد بلکه برعکس در این حوزه شاهد بودیم که حوزه‌های مختلف علمی سعی در یافتن راه حل های جدید و نوآورانه در مبارزه و مقابله با کرونا داشتند.

چاپ مقالات علمی به عنوان یکی از شاخص‌های ارزیابی میزان تولید علم همواره ابزاری است که نشان می‌دهد شرایط علمی یک کشور به چه سمت و سویی حرکت می‌کند. در سال سخت کرونایی اما حوزه علم و فناوری سعی داشته است با تحقیقات همه جانبه گره‌ای از موضوع پیچیده کرونا بگشاید.

از ابتدای شروع پاندمی و اعلام رسمی آن در دنیا، محققان در حوزه‌های مختلف سعی کردند ابعاد مختلف این موضوع را بررسی کنند. تحقیقات کرونا نه تنها در حوزه سلامت و پزشکی، بلکه به حوزه‌های متعددی از جمله علوم اجتماعی انسانی، علوم طبیعی، علوم زیستی نیز ورود کرده است.

بررسی تولید علم در این حوزه نشان می‌دهد که کل مقالات ایران با وجود محدودیت‌ها و بسته شدن دانشگاه‌ها و محدودیت در تحقیقات و آزمایشگاه‌ها رشد مناسبی داشته است.

برای بررسی وضعیت مقالات ایران در دوران کرونا از آمار مقالات ایرانی در پایگاه اسکوپوس (Scopus) بهره گرفته شده است. اسکوپوس یکی از نمایه‌های استنادی معتبر و شناخته‌شده است که اطلاعات کتاب‌شناختی حدود ۷۰ میلیون سند را در خود جمع‌آوری کرده‌است. اسکوپوس اطلاعات محصولات حدود ۵ هزار ناشر علمی را از سراسر جهان در خود جای داده و اطلاعات ۱۶ هزار و ۵۰۰ مجله علمی پژوهشی را در خود نمایه کرده است.

اسکوپوس همه حیطه‌های علوم شامل علوم زیستی، فیزیک و شیمی و علوم اجتماعی را در بر می‌گیرد و در مقایسه با وب آو ساینس (Web Of Science) حدود ۲۰ درصد پوشش بیشتری دارد.

برای نشان دادن میزان رشد مقالات ایرانی در دوران کرونا از بررسی آمار مقالات ایران در یک دهه اخیر از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ کمک گرفته شد اما با توجه به اینکه سال ۲۰۲۱ به پایان نرسیده است ملاک اصلی سال ۲۰۲۰ است.

آمار کل مقالات ایران در سال ۲۰۱۱ تعداد ۳۹ هزار و ۹۷۹ مورد بوده است که این تعداد در سال ۲۰۲۰ به ۷۲ هزار و ۴۶۷ مورد رسیده است. همچنین با وجود اینکه چهار ماه از سال ۲۰۲۱ می‌گذرد تعداد ۱۸ هزار و ۸۴۷ مقاله از ایران در پایگاه اسکوپوس نمایه شده است.